In misschien wel een van de meest indrukwekkende en beklemmende teksten over de Kapitale Ontluistering in onze moderne, Westerse samenleving, schrijft de Franse filosoof en mysticus Georges Bataille (1897 – 1962) onder andere:

‘Eigenlijk is het paradoxaal en vooral heel moeilijk om over het heilige te spreken in een tijd waarin er welbeschouwd slechts een ondergeschikte, haast nietszeggende plaats voor is overgebleven in het gemeenschapsleven van de mens. Vroeger was het gebruikelijk om op kruispunten, straathoeken of pleinen heilige tekens te plaatsen, bijvoorbeeld een kruis. Wij echter brengen op diezelfde plaatsen voornamelijk wegwijzers voor toeristen of reclameborden aan. Nog voor kort bouwde men heiligdommen, waarbinnen wij nu nog sterk het heilige ervaren. Maar de kerken die in onze dagen gebouwd zijn, verschaffen zo’n gewaarwording totaal niet meer. Vergeleken met die van de Middeleeuwen lijken ze iets te missen. De hedendaagse architecten bouwen banken, warenhuizen, opslagplaatsen en woonblokken; binnen deze grenzen zijn zij in hun element. Wanneer het gaat om een kerk – en een kerk is niets minder dan een heilige plaats – dan beschikken ze niet meer over de vereiste geestesgesteldheid.’

En ‘Ik durf dus te stellen: wanneer wij de zin voor het heilige niet meer bezitten, dan is dat doordat we bang zijn. We zoeken niet langer geestdrift of roes, maar zekerheid en gemak. Eigenlijk zouden we willen leven alsof de dood al niet meer bestond, alsof we de wereld zouden kunnen reduceren tot doelmatige arbeid en gemak. (…) We hebben ons er toe beperkt heimelijk een angst te laten gisten die we niet meer meester zijn en die verholen in ons heerst als een aanhoudende buikpijn. Ondanks de brandstapel zochten de heksen vroeger ontzetting in de sabbat: zij gaven de voorkeur aan hun waanzinnige extase boven een verzekerd en kalm bestaan. Wij tegenwoordig geven de voorkeur aan ongestoorde rust. Alleen hebben we uiteindelijk het een noch het ander. ‘ (Uit: Le sacre au XXe siecle, Conferences 1951 – 1953, deel VIII, p. 187 – 189.)

Laat deze adembenemende frasen even tot je door dringen. Bataille sprak ze uit tijdens een radio toespraak in de vroege jaren vijftig van de vorige eeuw. Geldt nog steeds wat hij zegt? En over welke geestesgesteldheid spreekt hij, als hij zegt dat we niet meer over de ‘vereiste geestesgesteldheid’ beschikken om het luisterrijke in ons leven nog te herkennen?

Ik vraag me geruime tijd af: wat is de bijdrage geweest van de import uit het Oosten in ons ontluisterde Westen? In de komende maandagavonden van de Zen Cirkel in Utrecht, onze sacrale groep aan de Oudegracht, volgen we de sporen van de Os, of de schitteringen van het Licht en vragen we ons af op welke wijze boeddhisme in het algemeen en zen in het bijzonder, het mysterie in onze tijd aanwezig stellen? En we vragen ons af, hoe we het mysterie in deze sporen kunnen zien oplichten? Uit meer dan dertig jaar intensieve studie van boeddhisme en zen boeddhisme, heb ik negen fraaie sporen uitgekozen die ons wellicht kunnen leiden tot die Luisterrijke Os. Als je de Os wilt zien, schrijf je dan hier in en kom vanaf 9 maart langs. Als je de Os wilt volgen met behulp van zijn sporen, volg dan de blogs op deze website vanaf de week van 9 maart.

Reactie toevoegen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *