De onbeperkte, vrij functionerende en alles omvattende openheid, of de Ene die deze woorden leest, drukken we onophoudelijk en moeiteloos uit met elke handeling die we verrichten. We zijn onwetend als we denken dat ik dit doe. We zijn ontwaakt als we uit de eerste hand weten, dat er iets anders werkt dan ik in alles wat we doen, denken en zeggen. Iets gaat zijn gang en ik ben het niet. Het ik claimt de handeling achteraf, maar het is niet degene die deze woorden leest. Dat is bodhi, de wakkere, de alomtegenwoordige, de Ongeborene en doodloze, die zich manifesteert in elke vezel en in elk diep ingeslepen patroon van sattva, de streng geconditioneerde vorm die ik lichaam-en-geest noem. Bodhi komt tot volledige realisatie in het functioneren van sattva. Daar krijgt het letterlijk handen en voeten. Dit is de weg van de bodhisattva, de mens, dat paradoxale dubbelwezen, dat onbeperkte openheid en streng geconditioneerde vorm in zichzelf verenigt.

Het grote mysterie van leven en dood drukt zich uit in meester Ling-yüns heffen van zijn stok. Toen meester Ling-yün werd gevraagd, hoe de dingen waren vóór het verschijnen van de Boeddha in de wereld, hief hij zijn stok. Toen hij vervolgens werd gevraagd, hoe ze daarna waren, hief hij andermaal zijn stok. Wat is nu het verschil tussen voor en na?

Meester Yünmen (862 – 949) dan, hij zei: ‘In Zen is er absolute vrijheid. Soms negeert het, soms affirmeert het.’ Een monnik vroeg: ‘Hoe negeert het?’ Yünmen antwoordde: ‘Met het voorbijgaan van de winter, komt de lente.’ De monnik vroeg: ‘Wat gebeurt er als de lente komt?’ Yünmen sprak: ‘Een stok dragend over de schouders, laat hem zwerven over de velden.’ Functioneert de streng geconditioneerde sattva niet in volmaakte vrijheid?

Tot slot. Een leerling vroeg meester Pao-fu naar de bron van het ongeschapene. Pao-fu zweeg enige tijd. Toen sprak hij: ‘Wat vroeg de monnik ook al weer?’ De in verwarring gebrachte monnik herhaalde zijn vraag en kreeg daarop van de meester te horen: ‘Ik ben niet doof!’ Als dat zo is, wie hoort er dan?

Elke handeling is een uitdrukking van het wonder. Elk gebaar is gewijde activiteit.