‘Alles is karma’ wordt in de Boeddha Dharma gezegd. Maar wat is karma? Karma is de invloed van mijn handelen, denken en spreken en die van anderen. Elke handeling die ik verricht, hoe onbeduidend ook, elk woord dat ik zeg, hoe betekenisloos ook, elke gedachte die door mijn hoofd gaat, hoe banaal ze ook is, doet vroeg of laat zijn invloed gelden, dat kan in het volgende moment zijn, de volgende week of over een aantal jaren, en die invloed ervarend, handel ik opnieuw en bepaal daarmee mijn handelen, denken en spreken in de toekomst. Als je dit proces concreet in je leven wilt zien werken, richt je dan op de gedachte, emotie of stemming waarmee je ’s ochtends wakker wordt en onderzoek voor jezelf hoe deze een spoor door je dag trekt. Als dezelfde sporen vaker worden getrokken ontstaan er diep ingesleten patronen, in het Sanskriet samskara genoemd. Karma en samskara vormen het weefsel waaruit datgene dat ik ‘mijn leven’ noem is geweven. Hierin is geen harde, duurzame kern die ik ‘ik’ of ‘zelf’ noem gegeven. Alleen handelen, denken en spreken en de invloeden van handelen, denken en spreken. En diep ingesleten patronen die me in staat stellen mezelf te herkennen.

Hoe mijn karma het karma van anderen doordringt en beïnvloedt maakt de Franse filosoof Jules Lequier concreet in de volgende autobiografische notitie. Hij vertelt dat hij als kind in de tuin van zijn ouders een beukenblad wilde pakken. ‘Ik stond op het punt mijn hand op de tak te leggen (…), toen ik mijn ogen opsloeg en stilstond bij een licht gerucht dat uit de bladeren kwam. Een opgeschrikte vogel was op de vlucht geslagen. Dat wegvliegen betekende sterven: een sperwer die voorbijvloog greep hem midden in de lucht. (…) De gril die me ingaf dit blad aan te raken, en niet dat andere, heeft zijn dood veroorzaakt.’ Lequier concludeert: ‘De daad die iedereen onbelangrijk noemt is die waarvan de reikwijdte door niemand gezien wordt, en alleen uit onwetendheid kun je zorgeloos zijn.’ Jules Lequier (1814 – 1862, Franse filosoof), Oeuvres complètes, blz. 13 – 14.

Lequier maakt duidelijk welke implicatie karma heeft voor mijn eigen leven en dat van anderen: geen handeling, gedachte of uitspraak is onbelangrijk. Wees aanwezig. Wees aandachtig. Wees wakker. Want ik ben verantwoordelijk voor zowel mijn eigen leven als dat van anderen en ik meer dan ieder ander. Ik ben verantwoordelijk, maar ik ben niet schuldig. Er is geen actor, geen schuldige, geen zelf, louter een handelende open aanwezigheid en de invloed van dit handelen. Maar wie is dan die ‘ik’ in ‘ik ben verantwoordelijk’?