Als het Indiase Boeddhisme voet zet op Chinese bodem en het langzaam maar zeker een typisch Chinese vorm aanneemt, dan keert de uitdrukking van het sacrale na een duizelingwekkende vlucht van de verbeelding (zie bijvoorbeeld het Avatamsaka soetra dat ik over een paar weken hier zal bespreken) terug naar de aarde en het al te aardse: deze dagelijkse handeling in dit alledaagse leven. Onderstaande haiku van de onbetwiste Japanse haiku Meester en Zen adept Matsuo Basho (1644 – 1694) toont de expressie van het heilige volgens Zen op haar meest karakteristieke wijze.

‘O oude vijver

Een kikker springt van de kant

Geluid van water’

Je kunt dit gedicht op een boeddhistische en symbolische wijze duiden en stellen dat ‘de oude vijver’ een zinnebeeld is van het absolute (leegte, het ongeborene), de kikker die van de kant springt het relatieve verbeeldt (vorm, geboorte en dood) en het ‘geluid van water’ het boeddhistische ‘midden’ symboliseert, dat beide tegenstellingen in zich bevat en transcendeert (leegte is vorm, vorm is leegte). Daarnaast zijn er nog talloze andere manieren mogelijk om dit beroemde gedicht te duiden. Maar vanuit het perspectief van Zen, vinden we het sacrale in elke regel van het gedicht op de meest concrete wijze terug en ook in de beschreven gebeurtenis als zodanig. Want is het niet een groot mysterie, dat ik de oude vijver zie en dat ik derhalve op fundamentele en intieme wijze verboden ben met deze poel van water? De oude vijver zelf is het sacrale bij uitstek, tenminste als ik in staat ben om de oude vijver te zien met de ogen van de oude vijver. En wanneer de oude vijver uit de oude vijver springt, verkrijgt de kikker zijn ware stem en weerklinken vijver, kikker en waterkant in die ene ‘plons!’ waarin zelfs zon en maan beide zijn besloten. Het sacrale zit niet alleen dicht op mijn huid, het toont zich in elk gebruiksvoorwerp van mijn keukenkastje. Geen wandeling is meer dezelfde:

‘Met lege handen ga ik en toch dragen zij de spade

en lopend rijd ik op de rug van een os.

Ga ik de brug over, zie, dan stroomt niet het water,

dan stroomt de brug.’ (een oude Zen gatha)

Reactie toevoegen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *