Een kwestie die in de zen koantraining niet zo heel moeilijk te passeren is, is Meester Deshans ‘Dertig klappen’. ‘Passeren’ betekent dat de student de kwestie aan de leraar voorleeft. De leerling doet dat niet alleen in woorden, maar met zijn gehele lijf en leden. Zo is voor leraar en leerling duidelijk dat de kwestie werkelijk is doorleefd. Dit belichamen van Deshans ‘Dertig klappen’ is tijdens de formele ontmoeting tussen leraar en leerling in daisan dus niet zo moeilijk. Maar hoeveel moeilijker is het voor zowel de leerling, als de leraar om deze kwestie in het dagelijkse leven te ‘passeren’!

‘Meester Deshan hief zijn massief houten staf en sprak tot zijn monniken: ‘Als je dit een stok noemt, krijg je dertig stokslagen. Als je dit geen stok noemt, krijg je ook dertig stokslagen. Hoe noem je dit? Spreek! Spreek!”

Deze kwestie gaat niet uitsluitend over een stok. Ze gaat over situaties in ons dagelijkse leven waarin we, wat we ook doen, nooit het goede en het juiste doen. Het zijn situaties waarin we niet voor of achteruit kunnen en waarin alles wat we zeggen en ook als we niets zeggen, niet goed is. Noem je het een stok? Pats! Noem je het geen stok? Pats! Hoe noem je dit? Spreek! Spreek!

De Japanse zen leraar uit de vorige eeuw, Hisamatsu, heeft Deshans kwestie vertaald naar zijn eigen situatie als Japanner direct na de Tweede Wereldoorlog. Hij zei: ‘Als alles wat je doet niet goed is en nergens toe leidt, wat doe je dan?’ Wat je ook doet of laat, je krijgt Deshans dertig klappen.

Ik denk dat iedereen wel dit soort situaties uit zijn eigen leven kent. Wellicht ken je ze van de opvoeding van je kinderen. Of van een conflictsituatie op je werk. Of van een relationeel probleem. De grote vraag in dit soort situaties is: hoe ontvang je Deshans dertig klappen met zijn massief houten staf? Hoe neem jij de uitzichtloze situatie aan? Vervuld van woede, verdriet, zelfmedelijden, fatalisme, van een drang tot vergelding, of een beklemmend gevoel van schuld? In de presentatie van de koan buigen we voor de opgeheven stok van de Meester. We buigen in een gebaar van grenzeloze ontvankelijkheid. Zo is het. Dit is mijn leven. En er is niets anders dan dit. Er is ook geen ontsnappingsroute of nooduitgang. Er is geen plan B. We ontvangen de stok met gevouwen handen als een bekrachtiging van de situatie die ons leven is. Hoe neem jij de situatie aan die jou klemzet? Hoe vrij ben je om te ontvangen wat onafwendbaar is? Niet noodzakelijk met een glimlach, eerder met een vloek en een grimas, maar toch…